ทำไมโรงเรียนในประเทศญี่ปุ่นถึงเริ่มเปิดเทอมในเดือนเมษายน?

ที่ประเทศญี่ปุ่น การเริ่มต้นปีการศึกษาใหม่ การเริ่มงานวันแรก การเริ่มกิจกรรมชมรม หรือกิจกรรมต่าง ๆ มักเริ่มในช่วงต้นเดือนเมษายน หากดูจากความที่คนญี่ปุ่นส่วนใหญ่เป็นคนรักฤดูกาลทั้งสี่และประเพณีโบราณ หลาย ๆ คนอาจคิดว่าน่าจะเป็นเพราะอากาศที่อุ่นขึ้น รวมถึงภาพของต้นอ่อนและดอกไม้ที่เริ่มผลิบาน ดอกซากุระที่บานสะพรั่ง น่าจะเป็นเหตุผลที่กระตุ้นให้ผู้คนเริ่มต้นสิ่งใหม่ ๆ กันในช่วงนี้
 

แต่น่าเสียดายที่เหตุผลที่แท้จริงไม่ได้โรแมนติกแบบนั้น ย้อนกลับไปเมื่อประมาณ 200 ปีก่อน ในสมัยนั้นโรงเรียนส่วนใหญ่จัดตั้งและดำเนินกิจการโดยวัดศาสนาพุทธหรือวัดขงจื๊อ ทั้งยังมีสถานศึกษาแบบเร่งรัดที่ดำเนินการโดยกลุ่มซามูไรซึ่งเปิดรับนักเรียนใหม่ตลอดทั้งปี 

จนกระทั่งถึงช่วงกลางศตวรรษที่ 19 อิทธิพลของตะวันตกเริ่มแทรกซึมเข้าสู่ญี่ปุ่น และผลจากการโค่นล้มการฟื้นฟูเมจิในปี 1886 ได้ปลดล็อกให้กระแสวัฒนธรรมตะวันตกหลั่งไหลเข้ามาในญี่ปุ่น ส่งผลให้ระบบการศึกษาของญี่ปุ่นเริ่มเป็นรูปเป็นร่างอย่างที่เห็นในทุกวันนี้ ในสมัยนั้นโรงเรียนที่ได้รับอิทธิพลจากตะวันตกจึงเริ่มต้นปีการศึกษาใหม่ในเดือนกันยายนเช่นเดียวกับโรงเรียนในประเทศตะวันตก 
 

ส่วนสาเหตุที่เปลี่ยนจากเดือนกันยายนมาเป็นเดือนเมษายนคือเรื่อง “เงิน” 

ในปี 1886 รัฐบาลญี่ปุ่นตัดสินใจเริ่มปีงบประมาณอย่างเป็นทางการในเดือนเมษายน การเปลี่ยนแปลงใหม่นี้ได้รับอิทธิพลบางส่วนจากปีงบประมาณของสหราชอาณาจักรที่มีอำนาจทางเศรษฐกิจ และอีกเหตุผลหนึ่งคือความพยายามในการตอบสนองต่อเกษตรกรผู้ปลูกข้าว เพื่อให้มีเวลามากขึ้นในการจ่ายภาษีหลังการเก็บเกี่ยวในฤดูใบไม้ร่วง และใช้เวลาช่วงฤดูหนาวในการหาแหล่งเงินทุน 
ผลของการเปลี่ยนแปลงนี้ก่อให้เกิดความไม่สะดวกในการจัดหาเงินทุนให้แก่โรงเรียนที่ดำเนินการโดยรัฐบาล  ดังนั้นเพื่อลดปัญหาที่เกิดจากตารางเรียนที่แตกต่างกัน รัฐบาลจึงประกาศให้โรงเรียนสามัญระดับอุดมศึกษาเปลี่ยนไปเปิดภาคเรียนใหม่ในเดือนเมษายน กระแสของการเปลี่ยนแปลงนี้ได้แพร่กระจายไปทั่ววงการการศึกษาทั่วประเทศ ทั้งระดับวิทยาลัยและโรงเรียนประถมศึกษา

ช่วงสมัยไทโช (ปี 1912-1926) โรงเรียนมัธยมปลายและมหาวิทยาลัยต่าง ๆ เริ่มปรับกำหนดการให้ไปในแนวทางเดียวกัน เทรนการหางานของญี่ปุ่นเองก็ปรับเปลี่ยนไปตามกระแสของวงการการศึกษานี้ด้วย ที่ญี่ปุ่นโดยปกติแล้วนักศึกษามหาวิทยาลัยจะเริ่มสมัครและสัมภาษณ์งานกันในช่วงปีท้าย ๆ ของการศึกษา ด้วยรูปแบบดังกล่าวทำให้นักศึกษาส่วนใหญ่จะได้งานก่อนเรียนจบและเริ่มทำงานวันแรกหลังเรียนจบเพียงไม่กี่สัปดาห์ ทำให้แม้จบจากระบบการศึกษาไปแล้ว แต่เดือนเมษายนก็ยังคงเป็นจุดเริ่มต้นของจุดเปลี่ยนสำคัญในชีวิตของคนญี่ปุ่น
 

สำหรับประเทศญี่ปุ่น เดือนเมษายนเรียกได้ว่าเป็นฤดูกาลแห่งการเริ่มต้นใหม่ ไม่ว่าจะเป็นการเริ่มขึ้นชั้นปีใหม่ การเริ่มเรียนในโรงเรียนใหม่ การเริ่มงานใหม่  บรรยากาศแห่งการเริ่มต้นนี้ส่งผลให้คนญี่ปุ่นหลายคนเริ่มทำสิ่งใหม่ ๆ ในช่วงนี้แม้แต่เรื่องเล็ก ๆ รอบตัวอย่างการเลือกซื้อของใช้ใหม่ ๆ หรือการจัดตู้เสื้อผ้าใหม่

ติดตามเรื่องราว ข้อมูล และข่าวสารส่งตรงจากญี่ปุ่นกับ Japankuru ได้ทาง Twitter และ Facebook!